22 Mart 2024 Cuma

türkiye'de yerel seçimlerde değişim olmazsa / cumaları -- 988.

türkiye'de 31 mart 2024 yerel seçimlerinin son aşamasına az kaldı. adayların belirlenme ve kamuya açıklanma süreci olağanın dışında yaşanmadı: partilerine küsenler, uzaklaşanlar, ayrılanlar, karşıya geçenler her zaman olduğundan ne çoktu, ne de az oldu. ikinci aşamaya geçişle birinci aşamanın eksileri geçici de olsa unutulur görünüyor. son aşama seçim günü yaklaştıkça toplulaşma yaşanır görünüyor.

her seçimde benzeri yaşandığı bilinen anında suçlama ve sesini yükseltmeler 31 mart 2024'e kaldı. seçim sonuçlarıyla iki tür tepkiye uzak durmak gerekir: 1. ben demiştimci, ben biliyordumcu tepkiler ile 2. bundan böyle seçimlerin önemi kalmamıştır. bu iki yaklaşıma da uzak durmak siyasette temel alınmalıdır.

31 mart günü de önceki birinci, ikinci aşama günleri benzeri coşkusuz ve sessizce yaşanır mı? seçimleri çaldılar diye ortalığı kalkışmaya sürüklemek isteyenler olabilir. ya da, seçimlerde bekledikleri sonucu alamayanların, seçim sonuçlarını sayım yozlaşmalarıyla uzatarak, kuşkulu davranışları yaratıcı görüntüler, belgelendirmeler de yayılabilir. bunlar seçimlerin sonuçlarından öteye "seçim" olgusuna dayalı demokrasi anlayışını da zorlaştırır. "olacağı buydu" yaklaşımının katılımcısı olmamak gerekir.

seçimleri yönlendirme ve çarpıtmalar, ancak ve ancak, iktidar gücüyle olur. akp-mhp öyle bir duruma düşerse, salt, 2024 seçimlerini yitirmez. tüm seçimlerdeki çoğunlukları ve iktidarları yerle bir olur. olgunlukla ve inandırıcı biçimde seçimlerin sonuçlarına katılmak baskısı akp-mhp için zorunludur. akp-mhp karşıtlarının seçimleri saptırması bugünkü konumda zordan öteye olanaksızdır. onlar yapar biz yapmayız değildir sorun. yapılmasını önleyememek güçsüzlüğüdür ya da yapmayı güç gösterisi sanmak yanılsamasıdır.

seçimlerde çalma olgusunda en zorlu yan: kendileri değil de, onlar adına, onlar yapmış görme/gösterme çabaları olur. akp-mhp her anlamda seçimi çaldılar kabarışlarını dindirmede gecikme ve çarpıtma durumu güçsüzlük yaşatmış olur. türkiye'de seçime katılma ve seçimlere inanış zayıflar. akp-mhp birlikteliğinin seçimlerin güvenliğini sağlama sorumluluklarını yerine getirmeleri akp-mhp için, türkiye için önemli olacaktır.

seçimler ve sayımlar güvenli ve gecikmesiz yaşanacağını varsayarak ne diyebiliriz? akp-mhp'nin 2019 sonuçlarını aşması akp-mhp'ye oy vermeyenleri ürkütür mü? bu sonuca hazırdır akp-mhp karşıtları. bu durum değişmezliktir türkiye genelinde. akp-mhp süregider.

akp-mhp'nin 2019 sonuçlarından geride kalması beklenmeyendir. o sonucun yaşanmasında akp-mhp yaşamadıkları sorunla başetmek zorunda kalırlar. o da şudur: akp ve mhp içinde bastırılmış sesler ve kişiler seslerini çıkarma ve ortaya çıkmayı denemek için güven kazanırlar.

değişim her seçimde beklenendir ama, gerçeklenmesi çokça yaşanan değildir. türkiye değişmezliğe alışkındır. türkiye'nin hazır olmadığı açıktır: değişmezlik. 31 mart 2024 seçimlerinin önemi de değişmezliğin değişime uğrayıp uğramayacağıdır. türkiye akp-mhp gerilemesine hazırlıklı, umutlu değilse de, yaşanırsa, uyarlanmakta gecikmez.

22 mart 2024, college station, texas.  

15 Mart 2024 Cuma

türkiye yerel seçimlerde yerelden çok genele odaklı / cumaları -- 987.

türkiye'de yerel seçimler yolunda yerelden çok türkiye geneli konuşuluyor. siyasi parti başkanları yerel yönetim adaylarından çok daha öndeler. bir anlamda, yerel yönetimler, partilerin başkanlarının adayı görünümündeler. bu durum yerel yönetimlere aday olanlarca sorun olmuyor ya da siyasi parti başkanları bu durumu görevleri olarak yaşattıkları varsayımındalar. akp-mhp parti başkanları chp ile, dem'le, iyip'le, yrp ile uğraşmayı, söz yarıştırmasını zorunlu görüyorlar, gösteriyorlar.

akp-mhp açısından bakarsak durumun açıklaması kabaca ikilidir diyebiliriz: 1. adaylarına güvenleri yetersiz; 2. yerel seçimlerde 2019'dan geriye düşseler sorgulamaların kendilerine yöneleceği kuşkusuyla korkusundalar. akp-mhp başkanlarına sorsanız: türkiye akp-mhp karşıtı siyasilerin kazanımıyla "varoluşsal(onlara göre "beka")" sorunlarla karşılaşır. ayrıca, büyük başarı kazanacak adayların akp-mhp başkanlıklarının geleceğinde güçlü olmamasının önünü almak. akp-mhp başkanlarını sorgulasanız: onlar yukarıdan aşağıya tek yürek ve tek yumrukturlar.

ikinci büyük sorun da: yerel yönetimlerde başarı algısı yurttaşların, özellikle büyük kentlerde, gündelik yaşamlarının çözümü, savunma sanayiinde küreselde yükselmek, köprüler, tüneller, yüksek yapılarda yığınları toplulaştırmaktır. ulaşım çözümlerinin yeni ulaşım olanaklarıyla yeni yığılmaların odağı olduğunu sorun olarak bilseler de, görseler de çözümleri değişmiyor.

ayrıca, türkiye'nin "deprem" olgusu da, bir korku ve korkutmaca olarak yeni ya da yeniden yapılaşmanın çözümü olarak yineleniyor. bir yığın "deprem uzmanı" da yaşanan, yaşatılan "deprem" korkusu/korkutmacası ile gündelikten uzak değiller.

akp-mhp yerel seçim çalışmalarını "saldırı" olarak kurgulayıp eyledikçe chp başta olmak üzere akp-mhp karşıtları da benzeri biçimde tepkici olarak "savunma" konumundalar. görünürde, akp-mhp sözcüleri, 2015'den bu yana, seçim kazanmanın gücüyle akp-mhp'nin varoluşunun güvencesi ve sürekliliğinin dayanağı olarak eksilmeden canlı tutuluyor. akp-mhp için seçimi kazanalım da algısı, anlayışı temeldir. 2002'den 2015'e değin akp'nin genelde, yerelde, halkoylamalarında seçim anlayışı neyse; 2015'den bu yana da değişmeden ve akp-mhp birlikteliğiyle birbirine dayanarak benzerdir.

akp, 2002'den bu yana kurduğu ve koruda siyasi birliktelikleri kendince doğrusu ve geçerli sayarken karşıtlarının birlikteliklerini önlemekten öteye suç ve eksiklik olarak göstermekten uzak durmuyor.

siyaset birliktelikler(geleneksel deyişle "ittifaklar") ile oluşur. "birlikte" olmayı kendine hak sayarken karşıtlarının oluşumlarını suç olarak görme/gösterme kargaşa yaratıyor. birliktelikler doğaldır ve açıktan yapılması doğrusudur. oysa, birlikte olmayı suç olarak göstermek baskısından açıktan birliktelikler olmuyor ve varolsa da güç oluşumunu getirmiyor.

sonuçta, 2024 yerel seçimleri de, önceki benzerlerini aşamadı ve yenilikler getirmesi de beklenmiyor. bir tür "temcit pilavı" sunuluyor ve bu da seçimlerden soğutuyor, uzaklaştırıyor seçmenleri. böyle olmaması gerekirdi, gerekir.

15 mart 2024, college station, texas.  

8 Mart 2024 Cuma

türkiye'de yerel seçimlerle değişim olur mu? / cumaları -- 986.

yerel seçimlerle değişim özlemek doğaldır ama, ya değişim olmazsa? 14-28 mayıs 2023 seçimleriyle varılan sonucu biliyoruz: türkiye'de değişim olmadı. yerel seçimler yolunda çalışmalar partiler katından partililer katına indi. seçmenler katına varışa da yaklaşıyoruz.

14-28 mayıs seçimleriyle akp-mhp bitecek/sonlanacak beklentileri gerçeklenmedi. 14-28 mayıs seçimleri bir yanda "o gitsin de" algısı ve beklentisiyle yaşandı; karşıtları yanındaysa "o sürsün de" anlayışıyla kenetlenildi. sonuçta gitmeliden gidebilirdi yaşandı ve gitmedi.

31 mart seçimleri yerel seçimler olmasına karşın "o gitsin de" cephesi dağınıktır; karşı yanda "o kalsın da" cephesi, neredeyse, tek ağızdan, tek yetkiliyle "onlar ve biz" birlikteliğindedir. neden? akp'nin, akp-mhp'nin geleceği 2019 sonuçlarından aşağılara ve gerilere düşmeme baskısındadır. akp-mhp yerel seçimlerde istediğini almak için, hep kazanan yoldan ileriliyor ve yerel seçimleri genel seçim havasında karşısındakileri aşağılamayla küçümseyici söylemle karşıtlık gerilimini sürdürüyor. akp'nin tek sözcüsü ve yetkilisi günboyu: "o ve karşısındakiler" tekerlemesinden uzak duramıyor. bir yandan gitmeyeceklerinden aşırı güvenle, gidebilirler korkusuyla durmaksızın saldırılarını arttırarak yinelemeyi sürdürüyor.

doğal olarak akp karşıtı chp başkanı ile istanbul belediye başkanı da ona karşı söz yarışından eksik kalmıyorlar. sanılır ki: 2019 istanbul büyük şehir belediye seçimlerinde ikinc aşamanın yenilenmesindeyiz. yine sanılıyor ki: istanbul'u almak-vermek savaşı yapılıyor.

çok açıktır ki: akp istanbul'u alırsa yerel seçimler akp için kazanılmış olacak ama, istanbul'u alamazsa türkiye salt istanbul değildir ve yine birinci partiyize dönülecektir. chp için durum değişiktir: istanbul'da imamaoğlu kazanırsa, chp'de iç tartışma ötelenecek; imamoğlu yitirirse chp yeniden yönetim ve yön tartışmasıyla arayışın içine kapanacak.

öyle görünüyor ki: 2019'a göre değişim en az beklenen olmalıdırı güvenle söyleyebiliriz. 2024 yerel seçimlerinden değişim beklemek anlaşılır da, olmazsaya partililer ve türkiye hazır mı? yine gitmediler; gitmezler, gitmeyecekler nasıl bir siyasi ve toplumsallığa dönüşür. bilen yok; düşünen az.

olası değişimlere göre ilk sarsıntıyla yeniden toparlanma ya da dağılma anlaşılır da "değişmezlik" durumunda karşılıklı "nefret" durulur mu?

türkiye'de yirmi yıldır dinmeyen, durmayan karşılıklı "nefret" durmaz; durduracak siyasi anlayış yoktur. türkiye'de değişim yerelden genele dönüşür mü? olası değişim o sonuca evrilir. oysa değişmezlik ise: önce karşılıklı "zafer" gösterisinden sonra, siyasette karşlıklı nefret sürekliliğini korur.

türkiye değişimsiz ve karşılıklı "nefret" siyasetiyle nereye varır? bugünden söylenebilecek açıktır: değişim isteği vardır da; değişim umudu yoktur.

8 mart 2024, college station, texas.  

1 Mart 2024 Cuma

"kendi başınalar" neye yarar ya da kime zarar? / cumaları -- 985.

her seçim kendine özgüdür. türkiye'de 14-28 mayıs 2023 seçimlerinin temel olgusu "ittifaklar" idi. kendi adlarıyla anarsak: bir yanda "cumhur ittifakı" ve karşılarında "millet ittifakı" vardı. ayrıca "sol" cephe de kendine göre "birliktelikler" oluşturmuştu. bu üç birlikteliğin dışında kalanlar da kendilerine göre "yalnız kalanı" anlayışıyla arayışlara girişmişlerdi.

14-28 mayıs seçimleri yolunda "cumhur ittifakı" adıyla varlığıyla ayrılmadan/dağılmadan sürdü. özünde ve gerçekte akp-mhp birlikteliğiydi gerçeklenen ve yaşanan. karşılarında olanlar çoklu göründüklerinden akp-mhp birlikteliği de yanlarına küçüklükleri katmıştı "biz de çoğuz; sizlerden de çoğuz" gösterisi olarak. akp-mhp karşıtları "millet" diye başlayıp seçim sürecinde "altılı masa"ya dönüştüler; öyle anıldılar, bilindiler. "millet ittifakı" tutmadı ama, "altılı masa" kalıcı oldu. 

14-28 mayıs seçimlerinin bir sonucu akp-mhp birlikteliğinin küçük bir ayrımla da olsa çoğunluğu kazanması olduysa; öteki sonucu da "altılı masa"nın 29 mayıs'la ortadan kalkması oldu. 14-28 mayıs seçimleri yolunda chp ve iyip başkanları, dar çerçevedeki parti yönetimleri dışında "altılı masa" coşkuyla karşılanmadı. seçimlerin sonuçları "resmî" olarak açıklanmadan altı parça oldu. oysa akp-mhp'yi seçim sürecinde de, seçim sonuçlarıyla da en çok uğraştıran siyasi birliktelik olmuştu.

31 mart seçimleri sürecinde ise yeni bir siyasi yaklaşım ortalığı ayrık otu gibi sardı: "kendi başına" katılım. birlikte olmayanlar, birlikte olamayanlar birbiri ardından "kendi başına" seçime katılma duyurusu yaptılar. yerel seçimlerin birinci aşamasında adayların belirlenmesinde akp-mhp birlikteliğinde yer ve yöre paylaşımı yaşandı ama, özünde akp ve mhp de "kendi başına"lar.

"birlikteliklerle" sarsılan ama, sonlanmayan akp-mhp birlikteliği "kendi başına"larla nereye varır? siyasette öngörüler ve değerlendirmelerde temel şudur: neye yarar ya da kime zarar?

akp "kendi başına" yüzde elli çoğunluktan, çoktandır ya da geçerlisi, 2015'ten bu yana uzaktır. burası açık ve biliniyor ama, şu da açıkça biliniyor: akp, "kendi başına" birinci partidir ya da çoğunluk partisidir. 2015'ten bu yana da mhp olmadan çoğunluğu kazanmıyor. akp-mhp birbirlerini küçültmeden ve çoğunluğu gerçeklemekte yeterli güçte mi?

31 mart seçimleri 14-28 mayıs seçimlerine göre ve 2019'a göre diye öngörülmelidir. akp de, chp de 2019'dan geriye düşmek istemezler. 2019'u yakalayan akp de, chp de seçimleri kazandık söylemiyle 1 nisan'da buluşurlar. 2019'a göre değişiklik olur mu?

31 mart 2024 seçimlerinin belirleyicisi akp ve chp olduğunca, "kendi başına" olanlardır demek sıradandır. 31 mart seçimleriyle akp de, chp de yokolup gidecek değillerdir. 2019'a göre yitirilen/kazanılan sonuçlarıyla partilerde sarsıntılar olabilir; olacaktır da. en büyük sarsıntı ise: "kendi başına" olma durumunda kalanlarda olacaktır. 31 mart sonuçlarıyla akp'ye, chp'ye zarar verenler ilk düşman olarak duyurulacaktır.

akp yönünden açıklama ve değerlendirme bugünden açıktır: karşımızda birleştiler, seçmenleri yanılttılar. chp yönünde ise: akp'nin oyununa gelenleri tarihe bırakıyoruz. "kendi başına" olanlar küçüldüklerini yaşadıklarında "kendi başına" olarak "kendilerini yaktıklarını" açıkça söylemeyeceklerdir. akp'nin ve chp'nin kazanımlarıını onlara katılmayanların açıklama gücü inandırıcı olmaz. akp'nin, chp'nin yitirdiklerinin sorumluları olarak akp ve chp yönetimlerinden çok "kendi başına" olanların verdikleri zarar olarak açıklamak ve değerlendirmek türkiye'de siyaseti sarsıcı olacaktır.

şu iki sorunun yanıtı da belirsizdir: 1. partililer "kendi başına" katılmaya uymayabilirler mi? 2. partililer seçime katılmaya uzak dururlar mı?

1 mart 2024, college station, texas. 

23 Şubat 2024 Cuma

yerel seçimlerde ikinci aşama da coşkusuz mu ilerler? / cumaları -- 984.

yerel seçimlere gidişte iki özellik çarpıcıdır: 1. coşkusuzluk, 2. sakinlik. bu iki durum birbirileriyle çelişen değil uyumludur. son aşama olan 31 mart 2024 gününe değin "coşkusuzluk" ve "sakinlik" görünümlerinde değişiklik yaşanır mı bilinmez.

önce coşkusuzluk nedendiri düşünelim. görünürde önemli olan birinci aşamada neler oldu? parti yönetimleri parti üyelerinin üstündeki konumlarını partililere ve seçmenlere dayattı. bu durum tüm partiler için öyledir. görünürde, akp'de iç işleyişte partililerin beklentileri soruşturuldu ve değerlendirildi varsayımı dışa yansıtıldı. akp karşıtlarına göre adayları parti başkanı belirledi varsayılıyor. akp içinse parti içinde yerellerin katılımı değilse de katkıları oldu düşüncesi dışta egemen kılındı. mhp'de durum değişik denebilir. partililer adayların belirlenmesinde nasıl katıldılar ve beklediklerini buldular mı? tartışmasızlık partinin gücü sayılıp, güç olarak yansıtıldı.

akp, 2019'da seçim kazananlarını çoğu yerde korudu diyebiliriz. 2019'da yitirilen yerlerde, yitirmiş adaylar değiştirildi ama, değişimler partililerin ve seçmenlerin istedikleri midir? bunları 31 mart 2024 seçimleri ve sayımlarıyla bileceğiz. coşkusuzluk ve sakinlik akp'de aşırı güven olarak yaşanıyor ve gösteriliyor. akp başkanı, yerel seçimleri kendi gücünü gösterme ve yükseltme aracı olarak koruyor ve yansıtıyor. akp'nin adayları parti başkanının ardından geliyorlar. parti başkanının yerel adayların yanında değil de üstünde görünümü, akp'nin adaylarının sorun etmediği bir durum oluyor.

örneğin, istanbul'da akp adayı murat kurum değil de akp ve başkanı seçimi yaşanacak görünümü var. murat kurum seçimi kazandığında akp ve başkanı kazandı olacak; murat kurum istanbul'da seçimi yitirdiğinde akp ve başkanı değil de akp adayı murat kurum yitirmiş olacak gösterimi ve yansıması var. coşkusuzluk budur ve bu durum da sakince sürdürülüyor.

chp'de durum değişik görünmüyor. chp'de de adaylar parti üst kurulu darlığında ve chp başkanı onayıyla seçilmiş görünümü egemendir. chp üyelerinin katkıları da, katılımı da yok düzeyde diyebiliriz. chp'de partililerin katılımının eksikliği ikinci aşamada coşkusuzluğu sürdürücü görünüyor. chp'de tepkiler çok olsa da, sakinliği zorlayan hırçınlıklar kolay bastırıldı.

akp de, chp de ikinci aşama olan yerelde seçim çalışmalarında partililer katında birinci aşamadaki dışlanmaları yoksayıcı katılım ve katkı beklentisindeler. partilerinin üst yönetimleriyle, başkanlarıyla uyumlu olan adaylar ve partililer ikinci aşamada durmayacaklardır. sorun şudur: parti üst yönetimleriyle, parti başkanıyla ve adayların seçimiyle adaylarda aradığını bulamayanlar ikinci aşamada coşkusuzluklarını sakince geride katılmadan, katkısız sürdürürlerse ne olur? akp'de seçim sonuçalarında istenene varılmadığında coşkusuzluğu sorgulama yaşanır mı; yaşatırlar mı? bilinmez.

chp için benzeri bilinmez değildir. aday belirleme süreci olan birinci aşama ve seçimi kazanmak için çalışma evresi olan ikinci aşama son seçim aşamasında bekleneni getirmediğinde parti sorgulayıcı sarsıntı yaşayacaktır; önlenemez ve kaçınılmaz olur. chp'de coşkusuzluk ve sakinlik kalkar ve hırçınlık belirleyici olur.

23 şubat 2024, college station, texas. 

16 Şubat 2024 Cuma

yerel seçimlerde "kendi başınalar"ın etkileri ne olur? / cumaları -- 983.

her seçim "başlı başına" kendine özgüdür. türkiye'de her seçimin değişmezleri ile özgüllüğü çelişir, çatışır.

31 mart 2024 yerel seçimlerinin özgüllükleri biliniyor: chp'de uzun süre sonra ("2010'dan sonra ve 2023 kasım'ından bugüne") yeni başkan ve değişen yönetimle ilk seçimini yaşayacak. 31 mayıs 2024'te yaşanacak "tüzük" kurultayı ve sonrası chp'sinin "geleceği" 31 mart sonuçlarıyla belirlenecek. özgür özel ve yönetimi kalacak mı, sürecek mi? chp için de, türkiye için de bu soruların yanıtı 31 mart 2024 seçimlerinin bir özgüllüğüdür.

ikincisi ve daha da önemlisi ise akp'yi ve yine türkiye'yi ilgilendirecek. nedir o? akp-mhp 2019'dan ileride sonuçlara varıp "anayasa değişimi" ile türkiye'yi değiştirme gücüne bulacaklar mı?

yerel seçimler beklendiği gibi akp ve chp arasında yaşanacak. bunu akp yönetiminin yerel seçimleri yerelden uzakta "türkiye geneli"ne yaymaları budur. sabah akşama akp-mhp yönetimleri yerel kalkanının ardından türkiye geneline ve chp'ye saldırıyorlar; odakları chp oluyor. bir yandan "bitmeyen tekerleme" diyebiliriz chp'ye saldırıları. kolaycı ve kazandırıcı saldırı ve yerelden uzaklaşma diye de alabiliriz. 2019 ve öncesi seçimlerinde "chp zihniyeti" ve "bay kemal" idi. bu kez chp'nin öncesi, bugünü ve geleceği de odak oluyor akp-mhp yönetimlerinin üstelerinde olanlara.

örneğin, istanbul'da "ibb başkanı" akp'nin gündemi için uğraşıyor ve akp başkanlığı da murat kurum akp için seçilmeli uğraşında. düşündükleri ve anlasalar da söylemedikleri şudur: murat kurum kazandığında akp-mhp kazanmış olacak ama, kazanamadıklarında murat kurum başaramadı olacak. öyle görünüyor ki: murat kurum görevini benimsemiş olarak yansıtıyor adaylığını. istanbul seçmenleri murat kurum'u seçme yarışından çok akp-mhp'yi seçtirmeyle seçtirmeme karşıtlığında. bu durumda 2019'un zorlaması ikinci seçim yaşanmayacak mı? akp-mhp murat kurum'a güvense ya da seçimler sonrası "anayasa değişimi" hedefi olmasa odağı değişik olurdu.

daha önce de sözkonusu etmiştim yakın zamanlarda: yerel seçimler istanbul özelinden öteyedir. istanbul, her zaman olduğu gibi, önemlidir ama, istanbul'u almak/yitirmek 2019'dan bu yana sanıldığı, gösterildiği gibi ne gerektir, ne de yeterlidir. türkiye istanbul'dan büyüktür, zengindir, yaygındır.

akp için istanbul'u 2019'da yitirmiş olmak büyük bir sarsıntıydı ama, bitirici ve yokedici yıkıma neden olmadı.  2019'da olmadı ama, 2024'te olacaktır diyebiliriz ama, iyimserlik olur. istanbul'u kazanamayan akp-mhp birlikteliği istanbul'u alamayan yönetimlerini içlerinden sorgulamaya girişirler mi? istanbul'u yeniden yitirmek akp-mhp için büyük duraklamadır ama, bitiş değildir. karşıtı da geçerlidir: istanbul'u yeniden kazanan akp-mhp tamamdır, bundan sonrasında chp olmaz ve yıkılmayız diyemezler. sevinirler; güvelenri artar ama, "rehavet"e eremezler.

her seçimin kendine özgülüğü var diye başladık ve sürdürelim biraz daha. ünlüdür ve yaşanmış tarihtir: 14 mayıs 1950 seçimlerinde chp seçimleri yitirmiş ve tbmm'de azınlık olmuştu. büyük bir darbeydi. ondan büyüğü 1950'nin ağustos-eylül arasında üç aşamalı yaşanan "muhtarlar," "il genel meclisi," ve "belediye başkanları" seçimleri sonucunda seçim yasasının da sonucu neredeyse chp'nin kazandığı yoktu. adnan menderes'in unutulmaz ve gerçeklenmeyen öngörülerindendir: "14 mayıs'ta iktidarı chp'den alan yurttaşlar, yerel seçim sonuçlarıyla "muhalefet"ten de uzaklaştırdı chp"yi anlamında üstten konuşmuştu. chp on yıl içinde yokolmadı ama, dp, zorla da olsa tarih olmuştu. dp sonrası olanlar dp değildir ama, chp değişimlere uyarlanarak dp'nin türevleriyle ardıllarına karşı "muhalefet"ten silinmemiştir.

31 mart 2024'ün özgüllükleri önemlidir ama, ayrıca türkiye'nin değişmezleri de vardır.

"kendi başınalar" derken açıktır ki: iyi parti ile dem ve "kendi başına" aday çıkaranları biliyoruz. 2019'a göre akp-mhp gerilememiş olursa ilk tepki: akp-mhp'nin oyununa geldiler varsayılacaklar ve gösterileceklerdir. ola ki, akp-mhp 2019'dan geriye düşerlerse de: kendilerini ne sandılar da ayrı kaldılar denilecektir.

kısacası, 31 mart 2024 yerel seçimleri akp-mhp için de ne bitiş/yokoluş olur; ne de, yeniden yükseliş için sıçrama olacaktır. türkiye'nin değişmezleri yeniden derlenirler, süregiderler.

16 şubat 2024, college station, texas. 

9 Şubat 2024 Cuma

yerel seçimler yolunda öne çıkanlar, geride kalanlar / cumaları -- 982.

partiler yerel seçimler yolunda kendi başlarına seçimlere katılmayı seçtiler. oysa, akp ile mhp başkanları sürekli "cumhur ittifaki" birlikteler ama, karşılarında "altılı masa"yı sorguluyorlar ve aşağılamayı yineliyorlar. ayrıca, akp-mhp birlikteliği bıkmadıkları chp'nin "dem" ilişkisini sorgulamayı sürdürüyorlar. kısacası, akp, 2024 yerel seçimlerini de, 2002'den bu yana, tüm seçimlerde olduğunca, "bize" karşı "chp" karşıtlığı kutuplaşmasına sürüklemekten kazanım umuyorlar.

akp için akp-mhp birlikteliğini sürdürmekten öteye "yrp(yeniden refah partisi)"ni de yanında görmek için bir yandan uyumlu, bir yandan da baskıcı yaklaşarak yanına katmaya önem veriyor. akp-mhp birlikteliği için yerel seçimleri 2019'da yitirdiklerini  geri almakla, yerel seçimler sonrası "anayasa değişimi" hedefleri içiçe gerçekleştiriliyor. öyle görünüyor ki: akp-mhp birlikteliğinde 14-28 mayıs seçimlerinden kazanılanları artırmak güveni ve kibirliliği sürüyor.

akp-mhp karşıtları içinse:  açıktan birlikte oldukları ama, 14-28 mayıs yolunda koruyamadıkları ve dağılan "altılı masa" aranılan da, istenen de değil görünüyor. ayrıca, kapalı olarak varmış görünen/gösterilen eski adıyla "hdp" ya da yeni adıyla "dem" ise: ne akp-mhp, ne de chp diyen tepkicileri de yörecilerin/özerkçilerin yanında biraraya toplamayı zorluyor.

akp ve mhp ayrı adaylarıyla birlikteymiş, birbirlerinin eksiklerini örterek ve birbirlerini kösteklemeden yürüdüklerini/yürüyeceklerini bekliyorlar. akp için oy eksiltebilecek iyi parti, saadet partisi ve yrp oylarını içlerine toplamakta başarılı olabilecekler mi? iyip, sp ve yrp partilileri partilerinin adaylarını mı; yoksa, akp-mhp adaylarını mı oylarlar?

akp-mhp adaylarını, birbiri ardından açıkladılar ve iki partide de coşkunluk az, parti içi sorgulama yok gibi görünüyor, gösteriliyor. akp-mhp seçmenleri parti yönetimlerinin seçtiği ve sunduğu adaylarla uyumlu mudurlar? bilmiyoruz ama, şunu gözlüyoruz: akp ve mhp başkanları, hep olduğunca yerelin değil de, partinin adayı görünümündeler. akp-mhp başkanlarının yerel seçimler değerlendirmeleri, yerellerde başkan adaylarından önde ve öncelikli izleniyor. adaylar partilerini güçlendirici değil de, partiler(akp-mhp başkanları) adayları güçlendirici göstermek çabasından uzak durmuyorlar.

chp açısından baktığımızda 14-28 mayıs'ın hüzünlü sonuçları benzeri, yerel seçimlerde de "hüsran"a dönüşmesin çabasından çok aday belirlemeyi tepkisiz tamamlamaya uğraşıyorlar. chp yönetiminde değil ama, yerel parti katlarında adaylara tepkicilik açıkta ve yatıştırılmakta zorlanılıyor.

chp, 14-28 mayıs seçimleri yolunda zorla yanında tutabildiği iyip ise: akp-mhp'ye yakınlaşmadan chp'den uzaklığını açıklamakta yetersiz ve güçsüz aday, seçim çalışması uğraşında. her partinin benzeri iyip de partililerini yerel seçimlerde kendi adaylarını oylamada başarılı olabilecek midir?

dem de: yöresellerinde gücünü sürdürürken, yöreselin dışında kendi adaylarını oylatma gücünde olacak mıdır? chp, iyip benzeri dem içinde de, partilerinin yerel seçim yolunda "kendi adayları"nı seçtirme çabası tartışmalıdır. chp, iyip ve dem içi yerel seçimlerde birliktelik kurmadan seçimlere gidiş istenene varmadığında yaşanacak tartışmalar partileri sarsıcı olacaktır.

sonuçta seçmenler partilerini güçlendirici oylamayı mı seçecekler; yoksa, partilerinden ayrı partilerini iç tartışmalara sürükleyecek seçmelere mi yöneleceklerdir? ya da akp-mhp birlikteliğinin zorladığı kutuplaşma mı etkili olacaktır: bizim adaylara karşı onların adayları zorlaması/baskısı mı?

9 şubat 2024, college station, texas.