iki gün sonra 31 mart ve türkiye'de yerel seçimlerin son aşaması yaşanacak. ne olur? kötümserler ne olacak ki diyenlerdir. iyimserler ise sessizce olmasını istediklerinin olacağını içinden geçirirler. çoğunluk ise oylarını çoktan belirlemişlerdir ve gider oylarını kullanırlar.
yerel seçimler büyük sınavdır. kimler için? birinci ve ikinci aşamalarda parti yönetimi ve partililer ile sahada kazanmak için uğraşanların sınavıdır. şimdilik bildiğimiz birinci ve ikinci aşamalar sessiz ve coşkusuz geçti. son aşamada sınavda olanlar açıktır: yurttaşlar, seçmenler ve halk.
söylenenler söylendi. sıra oylamada ve sayımlardadır. sınav sırası yurttaşlarda, seçmenlerde ve halktadır.
31 mart 2024 sınavından da sessizce ve güvenle geçilmesi istenendir. bugünden görülen ve söylenebilecek de sıradışılıklar ve aykırılıklar belirleyici olmayacaktır. seçimlerde yolsuzlukların olması akp için yararlı olmaz. 31 mart seçimlerinden öteye 2002 sonrası tüm seçimler olağandışı kazanıldı yargısı akp'ye tarihsel olarak kazınır.
bugün ne olur sorusuna yanıtlar önyargılarla beklentiler olur. seçmen davranışları kolay değişen değildir. zaman içinde değişimler ve yeni odaklar oluşur ama, altüst oluşlar azdır. olmaz değil ama, sıkça yaşanır değildir. 31 mart yerel seçimlerinde de beklenen: önceki 2019'a göre, 14-28 mayıs 2023'e göre büyük değişimler olmayacağıdır.
adı üstünde "yerellerde" beklenmedik, sıradışı, üst yönetimleri aşan toplulaşmalar yaşanır mı? yurttaşlar, seçmenler özgürce oy verme yetisinde olan toplumlarda olandır. türkiye'de yurttaşlık bilinci özgürce oy verme yetisinde özlenen düzeyde değildir. bulunduğu yörenin egemenlerine aykırı isyancı tepkiler ve seçmeler beklenmemelidir. partililerin ve yerelliğin içindeki denetim ve yönlendirmeler süreklilik gösterir. değişimler, yer değiştirmeler büyük kentlerde de az görülendir. yurttaşlar seçmen olarak özgürce oy kullanırlar ama, seçme eğilimleri önceden belirlenmiştir ve bağımsızlık zordur.
31 mart 2024 yerel seçimlerin değişik özelliği açıktır: "kendi başınalık" diye bir seçme tüm partiler için uygulamadadır. uzun süredir daha çok, en azından görünürde, "birliktelikler("ittifaklar") geçerliydi. seçmenler partililerinin dayattığı birliktelikleri oyladılar mı? oyladılar varsayıyoruz ama, geçerli olanı bilmiyoruz.
bu kez de kendi başına dayatmasında partililerinin dayatmalarına göre mi oylamalar yaşanacaktır? bu soruya yanıtımız ikili olmalıdır: 1. evet partililerin dayatmasına ve istemine göre oy verilirse "yenilgiler" sonrasında parti yönetimlerinde sarsıntı beklenmelidir; 2.görünürde "kendi başınalık" ama, yeraltından birliktelik oluyorsa parti yönetimlerinde sarsıntı ve sorgulama uzun döneme yayılır.
seçimleri belirleyecek olana sıraladığım genellemeler dışında "ortada" konuşulanlara göre yaklaşırsak ne olur sorusuna yanıtımız ne olur? akp-mhp yönetimleri için beklenti ve sorun açıktır: yıllardır süregiden ve seçmen kitlesi dağılmadan süreklilik gösteren "saadet partisi" yanında "yeniden refah partisi" çıkmıştır. bu partiler akp'den kopanların deva ve gelecek partilerinden daha çok ürkütücü görülmektedir akp-mhp yönetimlerinde. gerçekten seçimlerin sonuçlarını etkileyecek düzeyde toplanma olacak mı "yrp" odağında? olursa seçimler sonrası akp'de sorgulama ve karışıklık kaçınılmazdır.
benzeri biçimde mhp'den, neredeyse, yarıya yakın kopma gerçeklemiş "iyip" yanında "zafer partisi" seçimlerin sonuçlarını değiştirecek düzeyi bulurlar mı? bu durum da mhp'yi karıştırır.
chp için de yerel seçimlerde "kendi başınalık" chp seçmenlerinin istediğidir ama, getirisi olmayacaktır. ayrıca, "götürüsü" olursa chp yönetimi sarsılmaz ama, altüst olacak karmaşa yaşar.
geriye ne kalıyor? "dem" birliktelikler kurdu mu?açıktan kuramadığı açıktır ama, büyük kentlerde kurulduğu varsayımı akp-mhp'nin seçimler süresince söylemlerinin dayanaklarından oldu. seçimler yaklaşınca "dem" yöresinde uzun süredir açıkta görülmeyen leyla zana akp'ye sevecen demeyelim ama, "zeytin dalı" diye anılan bir istekte bulundu.
akp'nin tepkisi de, "terör" bağlantısı olmayanlarla olur anlamında olumlu yaşandı. bu karşılıklı etkileşim seçimlerde seçmeleri/seçmenleri etkiler mi? etkilerse, seçimler sonrasında "dem"de kargaşa ve altüst oluş kaçınılmazdır. leyla zana yöre adına mı, "dem" adına mı açıktadır? leyla zana dem ile yörede ya da yöre dışında mı tartışmalıdır?
31 mart seçimleriyle aylardır süregelen sorular ve sorgulamalar tümden yanıtlanmasa da yurttaşlar, seçmenler ve halk sınavdan başarıyla mı geçecek?
29 mart 2024, college station, texas.
