her seçim "başlı başına" kendine özgüdür. türkiye'de her seçimin değişmezleri ile özgüllüğü çelişir, çatışır.
31 mart 2024 yerel seçimlerinin özgüllükleri biliniyor: chp'de uzun süre sonra ("2010'dan sonra ve 2023 kasım'ından bugüne") yeni başkan ve değişen yönetimle ilk seçimini yaşayacak. 31 mayıs 2024'te yaşanacak "tüzük" kurultayı ve sonrası chp'sinin "geleceği" 31 mart sonuçlarıyla belirlenecek. özgür özel ve yönetimi kalacak mı, sürecek mi? chp için de, türkiye için de bu soruların yanıtı 31 mart 2024 seçimlerinin bir özgüllüğüdür.
ikincisi ve daha da önemlisi ise akp'yi ve yine türkiye'yi ilgilendirecek. nedir o? akp-mhp 2019'dan ileride sonuçlara varıp "anayasa değişimi" ile türkiye'yi değiştirme gücüne bulacaklar mı?
yerel seçimler beklendiği gibi akp ve chp arasında yaşanacak. bunu akp yönetiminin yerel seçimleri yerelden uzakta "türkiye geneli"ne yaymaları budur. sabah akşama akp-mhp yönetimleri yerel kalkanının ardından türkiye geneline ve chp'ye saldırıyorlar; odakları chp oluyor. bir yandan "bitmeyen tekerleme" diyebiliriz chp'ye saldırıları. kolaycı ve kazandırıcı saldırı ve yerelden uzaklaşma diye de alabiliriz. 2019 ve öncesi seçimlerinde "chp zihniyeti" ve "bay kemal" idi. bu kez chp'nin öncesi, bugünü ve geleceği de odak oluyor akp-mhp yönetimlerinin üstelerinde olanlara.
örneğin, istanbul'da "ibb başkanı" akp'nin gündemi için uğraşıyor ve akp başkanlığı da murat kurum akp için seçilmeli uğraşında. düşündükleri ve anlasalar da söylemedikleri şudur: murat kurum kazandığında akp-mhp kazanmış olacak ama, kazanamadıklarında murat kurum başaramadı olacak. öyle görünüyor ki: murat kurum görevini benimsemiş olarak yansıtıyor adaylığını. istanbul seçmenleri murat kurum'u seçme yarışından çok akp-mhp'yi seçtirmeyle seçtirmeme karşıtlığında. bu durumda 2019'un zorlaması ikinci seçim yaşanmayacak mı? akp-mhp murat kurum'a güvense ya da seçimler sonrası "anayasa değişimi" hedefi olmasa odağı değişik olurdu.
daha önce de sözkonusu etmiştim yakın zamanlarda: yerel seçimler istanbul özelinden öteyedir. istanbul, her zaman olduğu gibi, önemlidir ama, istanbul'u almak/yitirmek 2019'dan bu yana sanıldığı, gösterildiği gibi ne gerektir, ne de yeterlidir. türkiye istanbul'dan büyüktür, zengindir, yaygındır.
akp için istanbul'u 2019'da yitirmiş olmak büyük bir sarsıntıydı ama, bitirici ve yokedici yıkıma neden olmadı. 2019'da olmadı ama, 2024'te olacaktır diyebiliriz ama, iyimserlik olur. istanbul'u kazanamayan akp-mhp birlikteliği istanbul'u alamayan yönetimlerini içlerinden sorgulamaya girişirler mi? istanbul'u yeniden yitirmek akp-mhp için büyük duraklamadır ama, bitiş değildir. karşıtı da geçerlidir: istanbul'u yeniden kazanan akp-mhp tamamdır, bundan sonrasında chp olmaz ve yıkılmayız diyemezler. sevinirler; güvelenri artar ama, "rehavet"e eremezler.
her seçimin kendine özgülüğü var diye başladık ve sürdürelim biraz daha. ünlüdür ve yaşanmış tarihtir: 14 mayıs 1950 seçimlerinde chp seçimleri yitirmiş ve tbmm'de azınlık olmuştu. büyük bir darbeydi. ondan büyüğü 1950'nin ağustos-eylül arasında üç aşamalı yaşanan "muhtarlar," "il genel meclisi," ve "belediye başkanları" seçimleri sonucunda seçim yasasının da sonucu neredeyse chp'nin kazandığı yoktu. adnan menderes'in unutulmaz ve gerçeklenmeyen öngörülerindendir: "14 mayıs'ta iktidarı chp'den alan yurttaşlar, yerel seçim sonuçlarıyla "muhalefet"ten de uzaklaştırdı chp"yi anlamında üstten konuşmuştu. chp on yıl içinde yokolmadı ama, dp, zorla da olsa tarih olmuştu. dp sonrası olanlar dp değildir ama, chp değişimlere uyarlanarak dp'nin türevleriyle ardıllarına karşı "muhalefet"ten silinmemiştir.
31 mart 2024'ün özgüllükleri önemlidir ama, ayrıca türkiye'nin değişmezleri de vardır.
"kendi başınalar" derken açıktır ki: iyi parti ile dem ve "kendi başına" aday çıkaranları biliyoruz. 2019'a göre akp-mhp gerilememiş olursa ilk tepki: akp-mhp'nin oyununa geldiler varsayılacaklar ve gösterileceklerdir. ola ki, akp-mhp 2019'dan geriye düşerlerse de: kendilerini ne sandılar da ayrı kaldılar denilecektir.
kısacası, 31 mart 2024 yerel seçimleri akp-mhp için de ne bitiş/yokoluş olur; ne de, yeniden yükseliş için sıçrama olacaktır. türkiye'nin değişmezleri yeniden derlenirler, süregiderler.
16 şubat 2024, college station, texas.
