partiler adaylarının seçimini ve sunumunu, neredeyse, tamamladılar. 31 mart 2024 yolunda ilk dönemeç geride kalacak gelen günlerde.
adayların seçiminde yaşananlar beklenenin dışında olmadı. eski adaylarlardan yerini koruyanlar, yeni adaylar ve adayları beğenmeyle beğenmeme arasında tepkisini göstermeyle sessiz kalmayı yeğleyenler ilk görüntülerdir, kamuya yansımalardır.
partilerinin kazanması için çalışmaya koyulan partililer partisine küsenler, uzaklaşanlar hep olur. 31 mart yolunda ilk dönemeçte de bunları yaşıyoruz.
ilk dönemeçten sonrası toz dumandır. seçimler yolundaki göreceli sessizlik ve coşkusuzluk birdenbire şenlenmeye dönüşür ve arada kabarışlar, karşıtlaşmalarla çatışmalar da olur. bunlar oldukça ve yaşandıkça değerlendirmeleri yapılır. umutlar yükselirken kuşkular ve korkuyla korkutmacalar da yerini alır.
aday seçimlerine bakınca ne gördük? beklendiği ya da gelenekselleştiği biçimde, akp ve mhp'de adayların seçimlerinde, içlerindeki işleyiş kamuda paylaşılmadan en yetkili üstün seçtiği/seçtirdiği aday olarak belirdi ve sunuldu. partilerde tartışma yokmuş, olmazmış, olmamalıymış yanılsamasıyla/yanıltması akp-mhp adaylarının sunumundan ilk izlenimdir. oysa, akp-mhp içlerinde adayların belirleme sürecinde "seçilebilirlik" ve "partilerinin yönetimiyle uyumlu" adaylar bugün olmasa da, birgün tartışmalı olur. saklanan, gizlenen ve de bastırılan varsa açıktan da bilinir.
chp'de durum akp-mhp benzeri değildir. akp-mhp benzeri belirlenen adayların sunumuyla tepkiler, tepkiciler ortalıktadırlar. chp içindeki ayrılıklarla 5 kasım kurultayı ile yenilenmiş yönetimin ne olduğu, neler istediğinin ilk ipuçlarını sezinleme yaşanmıştır.
akp-mhp için chp'yi "dem"le gizlide birlik/birleşik göstermek seçmenleri korkutmak ve kendilerine çekmek için değişmeyen siyasiliktir. chp'de "dem"le ortaklık açıktan olmadığından öteye, kazanılan, kazanılacak güçle seçimler sonrası ayrılık chp için de, dem için de bilinendir. chp içinde dem'le açıktan, gizliden birlikte olmak isteyenler vardır ve yönetimin üst ve yetkin konumlarındadırlar. chp'de dem'le açıktan da, gizliden de birlikte olmamakta direnenler chp'li seçmenlerin çoğunluğu olduğunda dem'le birlikte olmak isteyenlerin işi hep zor olmuştur.
kılıçdaroğlu'nun 14 mayıs sonrasında, 28 mayıs öncesinde ümit özdağ'la birliktelik arayışı dem için o gün için değil tümüyle uzaklaşmak için yeterli gerekçedir. kısacası, dem içinde chp'yle olmak isteyenlerin oluşu, chp içinde dem'le olmak isteyenlerden çok olsa da, açıktan chp benzeri dem yönetimi de seçmeyi seçmenlerine bırakmayı yeğlemiştir.
chp ile dem birlikteliği olmadığını dışarıdan görmek zor değildir. göremediğimiz şudur: dem seçmenleri kendi özgür iradeleriyle chp adaylarına oy verirler mi? yerel seçimlerin belirleyici etmenlerinden biridir bu.
akp-mhp olmak istedikleriyle birlikte midirler? dem seçmenleri benzeri, özellikle yerellerde akp-mhp'den kopanların yeniden akp-mhp adaylıklarında toplanmaları akp-mhp'yi yerel seçimlerin kazandıranı olur. benzeri biçimde 2019'da, özellikle istanbul'da kopanlar akp-mhp'den uzak durmaları seçimlerin belirleyici etmenlerinden bir ötekisidir.
kısacası, yerel seçimlerdeki belirsizlik, akp-mhp'den kopanlarla, dem'den kopanların seçmeleriyle belirlenecektir.
2 şubat 2024, college station, texas.
